Οι Γιουρούκοι. Προέρχονται εξ Ελληνικών πληθυσμών αναμφησβητήτως και είναι οι απόγονοι των εικονοκλαστών Ελλήνων που απεσπάσθησαν από τους Ορθοδόξους Έλληνες κατά την εποχή της εικονομαχίας. Ανήκουν στην αίρεση των Αστάτων – η λέξη διεσώθη παρεφθαρμένη ως Απτάλ στην Τουρκική και σημαίνει τον περιπλανώμενο αιρετικό, τον άστατο – και είναι μία εκ των σημαντικωτέρων ομάδων μουσουλμανοφανών της Μικράς Ασίας! Διακρίνονται δε, για το άσβεστο μίσος που τρέφουν εναντίον των Τούρκων (βλ. Γ. Κλ. Σκαλιέρη «ΛΑΟΙ ΚΑΙ ΦΥΛΑΙ ΤΗΣ Μ. ΑΣΙΑΣ»). Στο βιλαέτι Σμύρνης, οι Γιουρούκοι κατοικούσαν ανέκαθεν στο...
σαντζάκι Σμύρνης, στην επαρχία Περγάμου, στην επαρχία Κλανούδας (Κούλων), στην επαρχία Ακρασού (Ασμά ή Εσμέ), στην επαρχία Θυατείρων (Ακ Χισάρ), στα Σώκια, στη Λαοδίκεια (Ντενισλή), στη Μύνδο (Μεντές), στα Μύλασα Καρίας (Μυλάς) και στην περιοχή Γόρδων (Γιορδές). Στη Βιθυνία, οι Γιουρούκοι κατοικούν στη Μεσοθυνία (Αδά – Παζάρ), Τότταιο, Κύβελα (Γκέιμπε) και Κάλπη. Υπάρχουν και σε πολλές άλλες περιοχές, όπως στη Δαρδανίδα (Καλέι Σουλτανιέ), στις Πηγές (Πήγας), στη Νεανδρία (Εζινέ), στην Άσσο, στην Πιονία, στην Αττάλεια, στο Καριέ Ουτμούκ (την «κώμη κελαηδήματος των πτηνών», όπως λέγεται η αρχαία κώμη των Οιάνδων), ακόμη και κοντά στην Άγκυρα, στην Κασταμονή, στην Γάγγρα (Κάγκαρι) και στη Σινώπη. Συναντώνται στη Σεβάστεια, ως Τσεπνήδες, Τεκελήδες και Ταχτατζήδες. Επίσης, στην Κιλικία. Ακόμη και στην Αλεξανδρέττα, στα σύνορα με τη Συρία! Δεν μιλούσαν καλά την τουρκική κατά το παρελθόν. Στις αρχές του περασμένου αιώνος, ανήρχοντο σε 1.291.861 άτομα! Σήμερα, υπολογίζονται σε τετραπλασίους…
Οι Κηζηλμπασήδες. Ένας από τους σημαντικώτερους μουσουλμανοφανείς λαούς της Μικράς Ασίας. Είναι απόγονοι των Παυλικιανών, Ελλήνων την καταγωγή, που εξεγέρθησαν υπό τον Χαρβέα και τον Χρυσόχειρα, κατά του Βυζαντίου και αφού συνετρίβησαν, κατέφυγαν στον εμίρη της Μελιτηνής, μέχρι που βρήκαν αργότερα την ευκαιρία επανόδου τους στα πάτρια εδάφη. Αυτο – ονομάζοντο Έλληνες Χριστιανοί, ενώ τους Ορθοδόξους τους αποκαλούσαν Ρωμαίους (Ρωμηούς). Πυκνοί οικισμοί τους συναντώνται στη Σεβάστεια. Το όνομά τους, προέρχεται από τον Ερυθρό ποταμό (Κηζήλ Ιρμάκ). Στα 1904, ανήρχοντο σε 384.834 άτομα.
Πισίδες – Λυκάονες – Πάμφυλοι και Βιθυνοί Τουρκοφανείς. Η Πισιδία είναι ορεινή χώρα της κεντροδυτικής Μκράς Ασίας με κυρώτερα κέντρα την Σπάρτη (Ισπάρτα) και το Πολύδωρον (Μπουρδούρ). Πανάρχαιο πελασγικό – ελληνικό – φύλο οι Πισίδες, λαός τραχύς και ορεισίβιος. Το 1904, ήταν 85.000 περίπου. Οι Λυκάονες, κατέχουν το κέντρο της Μικράς Ασίας και κυριώτερη πόλη τους είναι το Ικόνιο. Πανάρχαιο ελληνικό φύλο, όπως και οι Πισίδες. Το 1904, 70.040 άτομα. Η Παμφυλία, βρέχεται από τον κόλπο της Ατταλείας. Οι Έλληνες εκεί και στην Πέργη, ήταν 90.000 άτομα στις αρχές του 20 ου αιώνος. Οι Βιθυνοί τώρα, προήρχοντο από την Βόρειο Ελλάδα και είναι άγνωστο πότε βρέθηκαν στη Μικρά Ασία. Ήταν πάντως από τους τελευταίους Έλληνες που εξισλαμίσθηκαν βιαίως. Προύσα, Κίος, Ελενόπολις, Μουδανιά, Νίκαια, Νικομήδεια, Χαλκηδών, λαμπρά κέντρα του Ελληνισμού της Βιθυνίας. Παρά τις διώξεις τους, μέχρι τις αρχές του περασμένου αιώνος 200.000 περίπου Βιθυνών διατηρούσαν σημαντικά στοιχεία της προτέρας χριστιανικής πίστεώς τους, ακόμη και ποιητικά στοιχεία (τραγούδια) χαρακτηριστικές αποδείξεις της ελληνικής καταγωγής τους.
Ζεϊμπέκοι και Πομάκοι της Μικράς Ασίας. Οι Ζεϊμπέκοι είναι εξισλαμισμένοι Θράκες που χρησιμοποιήθηκαν από τους Τούρκους για τις στρατιωτικές ανάγκες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κατοικούν στο Αϊδίνιο στα όρη του Τμώλου (Μποζ Νταγ) και της Μεσογίδος (Κεστενέ Νταγ). Ανήρχοντο σε 40.000 το έτος 1904. Η ονομασία Ζεϊμπέκοι προέρχεται από το Ζευς και βεκκός που στην φρυγοελληνική διάλεκτο σημαίνει ψωμί. Οι Πομάκοι, προέρχονται κι αυτοί από τη Θράκη. Είναι ευρέως γνωστά τα περί της Ελληνικής καταγωγής τους. Στη Μικρά Ασία, ανήρχοντο σε 85.823 ψυχές τον περασμένο αιώνα.
Οι κρυπτοχριστιανοί της Λαμψάκου. Χαρακτηριστική περίπτωση κρυπτοχριστιανών της Μικράς Ασίας. Η Λάμψακος βρίσκεται επί της ακτής της Προποντίδος. Η Νέα Λάμψακος, στον νότιο Ευβοϊκό κόλπο. Στην Λάμψακο έζησαν την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου ο Όσιος Παρθένιος από την Μελιτούπολη, ο οποίος ανεδείχθη σε περίφημο Επίσκοπο. Η μνήμη του εορτάζεται την 7η Φεβρουαρίου. Το ιερό λείψανό του, ετάφη στον Ναό του Παντοκράτορος, τον οποίο έκτισε ο ίδιος. Πρόσφυγες από εκεί, στην περιοχή της Χαλκίδος, έλεγαν ότι πολλοί άρρωστοι επεσκέπτοντο τον τάφο του, τοποθετούσαν τα ενδύματά τους πάνω του και επέστρεφαν υγιείς στις εστίες τους. Έλεγαν μάλιστα για κάποια κρυπτοχριστιανή, η οποία άναβε την κανδήλα του Οσίου. Οι «Τούρκοι» της περιοχής τρέφουν μεγάλο σεβασμό προς τον Όσιο Παρθένιο, για αυτό και συνεχίζουν να θεραπεύονται ασθενείς από αυτόν, ακόμη και σήμερα! Τον αποκαλούν «Σαρί Μπαμπά» (Κίτρινο Πατέρα) εξ αιτίας της ωχρής μορφής που παρουσιάζει η απεικόνισή του.
Γιουρούκοι και Κιζιλμπάσηδες
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι Γιουρούκοι (από το yörük που σημαίνει ο περιπλανώμενος) είναι Τούρκοι, που μέχρι πρόσφατα ακολουθούσαν νομαδική ζωή. Το όνομα τους προέρχεται από το απαρέμφατο yürümek (το να περπατάς). ("yuruk." Webster's Third New International Dictionary, Unabridged. Merriam-Webster. 2002.)
Γνωστή τους τέχνη είναι η δημιουργία χαλιών, ενώ συχνά τα καλοκαίρια διαμένουν σε σπίτια χτισμένα στις πλαγιές των βουνών (ή στήνουν ακόμα και τώρα αντίσκηνα, γνωστά και ως γιούρτες). Οι κύριες φυλές τους στις οποίες διαχωρίζονται είναι οι Aksigirli, Ali Efendi, Bahşiş, Çakallar, Çoşlu, Ağcalı, Kaçar, Güzelbeyli, Horzum, Karaevli, Karahacılı, Karakoyunlu, Karakayalı, Karalar, Karakeçili, Manavlı, Menemenci, Sanhacılı, Sarıkeçili, Tekeli και Yeni Osmanlı. Υποδιαιρούνται σε μικρότερες υποκατηγορίες/σόγια που ονομάζονται kabile, sülale ή oba. (Materialia Turcica, vol. 5-8, Studienverlag Brockmeyer., 1981, p.25)
Στα Βαλκάνια μεταφέρθηκαν τον 14ο αιώνα. (Bourchier James David, "Macedonia". In Chisholm, Hugh. Encyclopædia Britannica., 1911, Cambridge University Press, p. 217)
Οι Κιζιλμπάσηδες είναι αιρετικοί σιίτες Τουρκμένιοι. Διαδώθηκαν κυρίως στο Αζερμπαϊτζάν, στο δυτικό Ιράν και στην ανατολική Μικρά Ασία. (Roger M. Savory: Kizil-Bash. In Encyclopaedia of Islam, Vol. 5, p. 243-45.)
Το όνομα τους προέρχεται από το βυσσινή φέσι/κάλυμα που φορούσαν στο κεφάλι (στα περσικά τατζ ή ταρκ). Το 'καπέλο' αυτό ονομαζόταν και تاج حیدر / Τατζ-ε Χαϊντάρ), υποδεικνύωντας έτσι την πίστη τους στους 12 ιμάμηδες και τον Σέιχ Χαϊντάρ, πνευματικό ηγέτη του κινήματος των Σαφαβιδών. (Moojan Momen, "An Introduction to Shi'i Islam", Yale Univ. Press, 1985, ISBN 0-300-03499-7, pp. 101–107.)
Τον 15ο αιώνα οι ακόλουθοι του Σέιχ Χαϊντάρ οργανώθηκαν σε παραστρατιωτικά σώματα. Ο 15ος αιώνας θεωρείται η απαρχή της ύπαρξης των Κιζιλμπάσηδων. Οι δε Κιζιλμπάσηδες θεωρούνται ως οι πνευματικοί κληρονόμοι των Χουρραμιτών, περσικού θρησκευτικού κινήματος του 7ου μ.Χ. αιώνα. (Roger M. Savory: Kizil-Bash. In Encyclopaedia of Islam, Vol. 5, p. 243-45.)
Οι κύριες φυλές των Κιζιλμπάσηδων ήταν οι τουρκμένικες φυλές των Ustādjlu, Rūmlu, Shāmlu, Dulkadir, Afshār, Qājār, Takkalu, Bahārlu, Qaramānlu, Warsāk, Bayāt και άλλες. Σήμερα τα απομεινάρια των Κιζιλμπάσηδων βρίσκονται κυρίως στις φυλές Afshar, Qashqai, Turkmen, Shahsevan κ.α. (Tapper, Richard (2011). "Introduction". Tribe and State in Iran and Afghanistan. London: Routledge. p. 11. ISBN 978-0-415-61056-8.)
Υπάρχουν και μερικές μη τουρκικές φυλές στους Κιζιλμπάσηδες, κυρίως πέρσικες ή κούρδικες, που ζουν κυρίως στο δυτικό και βόρειο-δυτικό Ιράν' αυτές είναι οι Tālish, οι Lur, οι Siāh-Kuh (Karādja-Dagh) κ.α. (Savory, Roger M. (1965). "The consolidation of Safawid power in Persia". Der Islam: Journal of the History and Culture of the Middle East. 41 (1): 71–94.)